دیفای (DeFi) چیست؟

فایننس غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) یک سیستم مالی نوین است که به‌طور مستقل و خودمختار عمل می‌کند و به واسطه‌های مالی متمرکز مانند بانک‌ها، اتحادیه‌های اعتباری یا صندوق‌های بیمه متکی نیست. در عوض، کاربران این بستر می‌توانند انتقال، معامله، سرمایه‌گذاری و تراکنش‌های همتابه‌همتای (P2P) خود را با استفاده از رمزارزها و دارایی‌های دیجیتالی از طریق قراردادهای هوشمند خودکار انجام دهند و برای این کار نیز، احتیاجی به واسطه‌های کند و پرهزینه ندارند.

دیفای (DeFi) توسط تکنولوژی لجر توزیع‌شده (DLT) و یا بلاکچین پشتیبانی می‌شود که هدف آن برهم زدن نظم مالی فعلی و ایجاد یک سیستم مالی شفاف و عادلانه است.

یکی دیگر از ویژگی‌های بارز حوزه DeFi این است که بلاکچین را از نقل‌وانتقال‌های ساده به کاربردهای مالی پیچیده‌تر مانند ترید، وام‌دهی، فارمینگ بهره، وام‌های فلاش (فوری) و بازارهای مشتقاتی گسترش می‌دهد.

این صنعت در سال 2020 و در طی تابستان دیفای (DeFi Summer) رونق چشمگیری یافت و در آن زمان، ارزش کل سرمایه قفل‌شده (TVL – به عبارتی استیک شده) در قراردادهای هوشمند این حوزه، طی تنها چند ماه، از چند صد میلیون دلار به بیش از 20میلیارد دلار افزایش یافت. گرچه این رقم هنوز در مقایسه با سیستم مالی سنتی کوچک جلوه می‌کند، اما این‌طور که پیداست، علاقه و سرمایه‌گذاری در این فضا به این زودی‌ها فروکش نخواهد کرد. به‌طور خلاصه، دیفای یک سیستم مالی باز، بدون نیاز به مجوز و بدون مرز است.

فایننس سنتی چه ایرادی دارد؟

سیستم‌های مالی متمرکز علاوه بر اینکه برای مشتریان خود کند و پرهزینه هستند، در برابر هک، نفوذ به اطلاعات و خطاهای امنیتی نیز آسیب‌پذیرند.

این‌طور فکر کنید که تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار می‌دهید. اگر پول شما در بانک باشد و بانک تصمیم بگیرد کارمزدهای خود را افزایش دهد یا سرمایه‌گذاری بدی انجام دهد یا مورد سرقت قرار گیرد، مشتری ضرر می‌کند. اما در دیفای، محصولات، اپلیکیشن‌ها و سرویس‌ها و همچنین دارایی‌هایی که این موارد ارائه می‌دهند غیرمتمرکز بوده و لذا از نقطه‌ضعف‌هایی که در سیستم‌های مالی متمرکز وجود دارد، عاری هستند.

همچنین سیستم‌های مالی سنتی برای میلیون‌ها نفری که شرایط لازم برای افتتاح حساب بانکی را ندارند، قابل‌دسترس نیستند. این ممکن است برای افراد در کشورهای توسعه‌یافته یا مناطق ثروتمند عجیب به نظر برسد، اما عدم شناسایی کافی و دسترسی محدود به سرمایه، انزوای جغرافیایی و ظلم دولت‌ها، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را از دسترسی به خدمات مالی سنتی محروم کرده است.

رمزارزها و دیفای هیچ تبعیضی قائل نیستند و برای هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، بستری ارزان و عادلانه برای استفاده از خدمات مالی را به صورت غیرمتمرکز فراهم می‌کند.

دیفای از کجا آمده است؟

گرچه اصطلاح DeFi در تابستان سال 2020 رواج پیدا کرد، اما داستان در واقع با بیت‌کوین (BTC) آغاز شد.

بیت‌کوین از نظر طراحی ذاتاً غیرمتمرکز است؛ این نوآوری مهم قرن جدید همچنین DLT را به‌عنوان روشی جهت ایجاد شبکه‌های غیرمتمرکز و به‌منظور انجام تراکنش‌ها برای مردم به ارمغان آورده است. هنگامی که بیت‌کوین در سال 2009 توسط رمزنگار ناشناس، ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) راه‌اندازی شد، مردم برای اولین بار تراکنش‌های خود را بر یک شبکه غیرمتمرکز همتا به همتا و مبتنی بر فرمول‌های رمزنگاری انجام دادند و همین روش استفاده از بلاکچین بود که به توسعه اکوسیستم تریلیون دلاری رمزارزها، که امروزه شاهد آن هستیم، منجر شد. بیت‌کوین، تنها فقط در عرض ۱۲ سال، یک سیستم مالی کاملاً جدید به ارزش بیش از 800 میلیارد دلار و نیز مجموعه جدیدی از ابزارهای مالی مبتنی بر شفافیت و آزادی ایجاد کرده است.

چشم‌انداز ساتوشی ناکاماتو این بود که از طریق یک سیستم مالی P2P آزادی را به مردم بازگرداند. بیت‌کوین اولین ارز برای دستیابی به این هدف بود، اما این فقط یک نمونه است. گرچه بیت‌کوین خود ستون DeFi است، اما این تنها فصل اول این داستان به حساب می‌آید. پس از سال 2009، شبکه‌های دیگری نیز با چشم‌اندازی مشابه برای ایجاد یک سیستم مالی جدید شروع به ظهور کردند.

مزایای دیفای چیست؟

فایننس غیرمتمرکز به کاربران این امکان را می‌دهد تا در هر زمان و هر مکان فقط با اتصال به اینترنت معامله و تجارت کنند.

بدیهی‌ترین مزایای دیفای، نقل‌وانتقال فوری یا بسیار سریع و کاهش شدید هزینه‌ها و کارمزدها است. علاوه بر این، به دلیل اینکه در این سیستم تعداد واسطه‌هایی که برشی از این کیک پولی را برمی‌دارند کمتر است و به طور کلی، کاربران نیز از مزایای مازادی برخوردار می‌شوند که در فایننس سنتی مشاهده نمی‌شود؛ به‌عنوان مثال، پروتکل‌های وام‌دهی دیفای معمولاً نرخ سود بسیار بالاتری برای سپرده‌ها ارائه می‌دهند و همچنین کارمزد پایین‌تر و شرایط مطلوب‌تری برای وام‌ها و اعتبارات در نظر می‌گیرند.

DeFi فرصت دسترسی عادلانه به خدمات مالی را فراهم می‌کند. میلیون‌ها نفر هستند که به دلیل انزوا، کمبود سرمایه، ظلم سیاسی و غیره به خدمات مالی دسترسی ندارند.

یکی دیگر از مزایای DeFi معاملات بسیار پربازده است که تحت عنوان «فارمینگ بهره» هم شناخته می‌شود و به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد رمزارزهای خود را با نرخ‌های بسیار بالاتر از بانک‌‌ها به صورت وام به دیگر افراد ارائه داده یا از دیگران وام بگیرند.